Gümrük ve İlgili İşlemler
Gümrük, bir ülkenin diğer ülkelerle olan ekonomik ilişkilerini yönettiği, ülkeye giriş-çıkış yapan malların kontrol edildiği ve düzenlendiği merkezlerdir. Gümrük işlemleri, ticaretin düzenlenmesi ve güvenliğin sağlanması için kritik öneme sahiptir.
Temel Kavramlar
1. Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi
Türkiye’nin topraklarını, karasularını, iç sularını ve hava sahasını kapsayan bölgedir.
2. Özet Beyan
- Gümrüğe sunulan eşyaların gümrük idaresine beyan edilmesidir.
- Beyan, eşya Türkiye Gümrük Bölgesine ulaştıktan sonraki ilk iş günü mesai bitimine kadar verilmelidir.
- Karayolu taşımacılığı için: Özet beyan verildiği tarihten itibaren 20 gün içinde işlem tamamlanmalıdır.
- Denizyolu taşımacılığı için: Bu süre 45 gündür.
- Not: Gümrük işlemleriyle ilgili belgeler 5 yıl boyunca saklanmalıdır.
3. Elleçleme
Eşyanın niteliği değiştirilmeden; istiflenmesi, yerinin değiştirilmesi, ambalajlarının yenilenmesi, tamiri veya havalandırılması gibi işlemlerin yapılmasıdır.
4. ATA Karnesi
Eşyanın geçici olarak ithalat veya ihracatını sağlayan uluslararası bir gümrük belgesidir.
5. Gümrük Beyanı
Bir gümrük rejimine tabi tutulacak eşyanın yetkili gümrük idaresine beyan edilmesidir. Beyan;
- Yazılı,
- Bilgisayar veri işleme sistemi,
- Sözlü,
- veya bir tasarruf yoluyla yapılabilir.
6. Karayolu Taşıtı Onay Belgesi
Uluslararası eşya taşımacılığı yapan araçların, TIR Sözleşmesi’ne uygun teknik şartlara sahip olduğunu gösterir belge.
- Geçerlilik süresi: 2 yıl.
- Verilen taşıtlar: Kamyonlar, brandalı araçlar, soğutucu tertibatlı taşıtlar, tankerler, römorklar ve yarı römorklar.
7. Transit Rejimi
Eşyanın ithalat vergilerine veya ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, gümrük gözetiminde bir noktadan diğerine taşınmasıdır.
- Kapsam:
- Yabancı bir ülkeden gelip başka bir yabancı ülkeye.
- Türkiye’ye giriş veya çıkış yapmak üzere.
- İç gümrük noktaları arasında taşımalar.
8. Beyan Kontrol ve Muayenesi
Kontrol ve muayene işlemleri, eşyanın hangi hatta yönlendirildiğine göre belirlenir:
- Kırmızı Hat: Fiziki muayene ve belge kontrolü yapılır.
- Sarı Hat: Fiziki muayene yapılmadan belgeler kontrol edilir.
- Yeşil Hat: Belge ve fiziki muayene yapılmaz.
- Mavi Hat: Beyan ve belgeler sonradan kontrol edilir.
Eşyanın fiziki muayenesi üç şekilde yapılabilir:
- Tam Muayene: Tüm kapların açılarak kontrol edilmesi.
- Kısmi Muayene: Yeterli sayıda kabın açılarak kontrol edilmesi.
- Haricen Muayene: Kaplar açılmadan dışarıdan yapılan kontrol.
Notlar ve Özel Durumlar
- Serbest Bölge: Burada bulunan eşyaların gümrüğe sunulmasına gerek yoktur.
- Eşyanın Gümrüğe Sunulması: Gümrük Bölgesi’ne gelen eşyanın gümrük idaresine bildirilmesidir.
- Taşıt Onay Belgesi Süresi: Yurtdışında bitse dahi sefer tamamlanana kadar geçerliliğini korur.
- Eşyanın İmhası: Gümrük, uygun koşullarda eşyanın imhasına karar verebilir.
Transit Süreç Düzenlemeleri
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, transit taşıma süresini, güzergahlarını ve kontrol noktalarını belirler. Türkiye Gümrük Bölgesi’nde karayolu ile taşınan transit eşyalar, belirlenmiş kurallar dahilinde hareket eder.
Gümrükle İlgili Belgelerin Saklanması
Tüm gümrük işlemleriyle ilgili belgeler, yasal olarak 5 yıl boyunca saklanmalıdır.